ĐỨC THẦY



Đức là cách cư xử, là thái độ tốt đẹp, hợp đạo lý (Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín – là 5 đức cơ bản).

Nhân ngày này, xin kể 2 việc, của chính mình, để tôn vinh và tưởng nhớ về một người Thầy, trong rất nhiều Thầy mà thế hệ chúng tôi may mắn đã được gặp.

Cách nay rất nhiều năm, để mở màn cho lớp CKI đầu tiên tại ĐH YD Tp HCM, Bộ môn mời Thầy vào dạy về một loạt bài như “Shock, Những tiến bộ mới của GMHS, Suy thở, Thăng bằng kiềm toan, Suy thận cấp sau mổ và chấn thương, Tình hình GMHS Thế giới & Việt nam…”, khi đó tôi chỉ được gần gũi sơ giao vào các lần Thầy giúp sửa máy thở cho Khoa GMHS BV Chợ Rẫy …

Đúng ngày 20/11/1986, Thầy giới thiệu nội dung của Hội nghị GM thế giới họp tại Malaixia năm 84, về Gây mê & Dioxin…, cho Lớp CKI GMHS khoá 1 chúng tôi, cho Hội GMHS TP và cả các Thầy thuốc mọi chuyên khoa tại ĐH YD TP; chúng tôi thì ngồi lẫn với các Thầy của các BM khác tại hội trường lớn; nội dung các bài dài, hay và Thầy miệng nói tay viết suốt buổi (làm gì có chiếu từ CPU như nay); cũng như mọi khi, chẳng bài nào thầy có giáo trình, toàn nhớ nằm lòng, nhưng nội dung và cách trình bày thật tuyệt vời, chỉ xin trính một câu nghe được từ Gs H – thuộc tầm ‘cây cao bóng cả’ nhất SG thuở đó: “Thật đúng là thầy của thầy!”.

Vài năm sau, tôi được ra Đoàn 871 BQP để đi nước ngoài học, do có đề tài, lại đã được thông qua Đề cương tại HVQY…, nên đã đến nhờ Thầy việc khó – là chứng hồ sơ để thành bs dân y! (do đi theo đường của Bộ Y Tế nên phải thế – nếu muốn chuyển làm đề tài); Thầy đã bằng uy tín của mình vừa giúp chứng nhận lý lịch cho thành Bs của Bv VĐ; lại còn cho sách dạy & bầy cách hành nghề để khi ở nước ngoài làm gì để sống mà khỏi phải đi bốc vác, và nếu không có thầy hướng dẫn cho đề tài này – thì làm đề tài nào khác… và những việc này, đến cha ruột cũng còn ngại, cũng còn khó làm được chu toàn đến thế! (và ai từng là học trò Thầy, thì đều biết rằng, dù chỉ mang một gói bánh nhỏ đến để cảm ơn thôi, cũng đã bị Thầy Cô la mắng rồi đấy !)…

Nhân ngày này, chỉ xin nêu 2 câu chuyện nhỏ như thế này, để tôn vinh, và thay cho hương thơm, thắp lên tưởng nhớ về một trong những người Thầy của chúng tôi – đó là Thầy TÔN ĐỨC LANG – Kính mong Thầy ở dưới ‘suối vàng’, luôn yên dạ là ở trên cõi đời này, còn có những đồng nghiệp và những học trò như chúng ta… 

Đà nẵng 06/10/2021 
Nguyễn Phúc Học

NOBEL Y-SINH 2021

“KHÁM PHÁ RA CÁCH TẾ BÀO PHÁT HIỆN RA NHIỆT ĐỘ VÀ CẢM ỨNG”

Hai giáo sư của California là David Julius ở Đại Học San Francisco (UCSF) và Ardem Patapoutian thuộc Viện Y Khoa Howard Hughes Medical Institute ở La Jolla đều ở California vừa được giải Nobel Sinh Lý Học & Y Học 2021 vì đã khám phá ra cách tế bào phát hiện ra nhiệt độ và cảm ứng..

“Điều này thực sự mở ra một trong những bí mật của tự nhiên,” thư ký của ủy ban Nobel, Thomas Perlmann cho biết. “Nó giải thích ở cấp độ phân tử cách những kích thích này có thể được chuyển đổi thành tín hiệu thần kinh. Nó là một cái gì đó rất quan trọng cho sự tồn tại của chúng ta. “

Khả năng cảm nhận nhiệt và áp suất cơ học rất quan trọng đối với mọi thứ, từ việc tránh bị bỏng đến biết khi nào chúng ta cần đi tiểu, nhưng cho đến gần đây chúng ta vẫn chưa biết chính xác cách các tế bào thần kinh phát hiện ra nhiệt và cảm ứng .

Để khám phá cách các tế bào thần kinh phát hiện ra nhiệt, David Julius tại Đại học California, San Francisco , đã khai thác thực tế rằng capsaicin trong ớt sẽ kích hoạt các thụ thể nhiệt. Vào những năm 1990, nhóm của ông đã lấy DNA của các gen được biết là hoạt động trong các tế bào cảm giác và thêm các đoạn vào các tế bào thường không phản ứng với capsaicin.

Bằng cách thử hàng nghìn mảnh khác nhau để xem cái nào cho phép tế bào tạo ra thụ thể và phản ứng với capsaicin, họ đã xác định được một loại protein bây giờ được gọi là TRPV1 mã hóa cho một kênh ion nằm trong màng tế bào của dây thần kinh. Nhiệt độ cao hơn làm mở kênh ion, dẫn đến sự thay đổi điện áp làm cho dây thần kinh bắt lửa và do đó tạo ra cảm giác nóng.

Các nhóm do Julius và Ardem Patapoutian dẫn đầu, tại Scripps Research ở La Jolla, California, sau đó đã độc lập phát hiện ra một kênh ion tương tự gọi là TRPM8 mở ra để phản ứng với lạnh chứ không phải nhiệt. Cả hai nhóm đều khai thác sự thật rằng tinh dầu bạc hà kích hoạt các thụ thể cảm lạnh này . Kể từ đó, một số kênh ion tương tự đã được phát hiện, cho phép cảm nhận một loạt nhiệt độ khác nhau.

Để xác định các thụ thể cảm ứng, nhóm của Patapoutian đã sử dụng các tế bào tạo ra tín hiệu điện khi bị chọc vào. Nhóm nghiên cứu cũng xác định được 270 gen có thể mã hóa cho các protein của cơ quan cảm ứng. Các nhà nghiên cứu đã tắt từng gen này trong các tế bào.

Bằng cách này, họ đã tìm ra PIEZO1, một kênh ion mở ra để phản ứng với áp suất cơ học. Điều đó cho phép họ xác định một loại protein tương tự được gọi là PIEZO2. Những thụ thể này giúp cơ thể phát hiện những thứ như huyết áp, áp lực bàng quang và hơi thở ngoài những động chạm bên ngoài.

Quá trình phát hiện

Ở người, nhiệt độ là rất quan trọng để duy trì nội môi của nhiệt độ cơ thể cốt lõi và cũng cho các phản ứng hành vi thích hợp với nhiệt độ môi trường, chẳng hạn như mặc áo khoác bên ngoài khi tuyết rơi, sử dụng giá đỡ nồi để lấy chảo rán nóng đỏ hoặc đeo găng tay để xử lý đá khô trong phòng thí nghiệm. 

Nhiệm vụ tìm hiểu nhiệt độ và cơn đau kéo dài hàng thiên niên kỷ. Thật vậy, tác phẩm nghệ thuật mô tả việc sử dụng thuốc phiện như một loại thuốc giảm đau có từ 5.000 năm trước Công nguyên. Bác sĩ người Hy Lạp Galen đề xuất rằng các cảm giác, bao gồm cả đau, được điều khiển bởi các dây thần kinh kết nối các cơ quan với não. 

Năm 1664, Descartes ủng hộ quan điểm của Galen về trải nghiệm giác quan và mở rộng hơn nữa để cung cấp mô tả đầu tiên về cách một kích thích, chẳng hạn như nhiệt độc hại, có thể gây ra cảm giác. Một minh họa trong Treatise of Man (Descartes, 1664) mô tả cách các hạt từ ngọn lửa nóng kéo các ống thần kinh kết nối da với tủy sống và não, sau đó mở ra các lỗ chân lông trong não để kích hoạt cảm giác đau và phản xạ vận động bảo vệ.

Bây giờ chúng ta biết rằng những thay đổi về nhiệt độ môi trường ở động vật có vú được phát hiện bởi các tế bào thần kinh cảm ứng hướng tâm chính. Những tế bào thần kinh này có thân tế bào ở hạch rễ lưng (DRG) cho thân và hạch sinh ba cho mặt / đầu, và có sợi trục giả đơn cực nuôi dưỡng các cơ quan đích ngoại vi (ví dụ: da) và tủy sống lưng. Cơ quan thụ cảm là một tập hợp con chuyên biệt của các tế bào thần kinh hướng tâm chính làm trung gian cho các phản ứng đối với các kích thích nhiệt, cơ học và / hoặc hóa học độc hại. Chất nhận cảm được kích hoạt khi nhiệt độ đạt đến mức có khả năng gây tổn thương mô; Các chất nhận cảm nhạy cảm với nhiệt được kích hoạt bởi nhiệt độ vượt quá 43 ° C, trong khi chất nhận cảm nhạy cảm với nhiệt độ thấp hơn 15 ° C được kích hoạt.

Một số nghiên cứu cho rằng sự thay đổi nhiệt độ môi trường đã kích hoạt việc mở các kênh ion nhạy cảm với nhiệt độ trong các đầu dây thần kinh hướng tâm chính. Các dòng ion hoạt hóa bằng nhiệt được đo trong các thiết bị hướng tâm sơ cấp của loài gặm nhấm được nuôi cấy. 

Các nghiên cứu về capsaicin, hợp chất cay nồng trong ớt gây ra cảm giác nóng về tâm sinh lý, cũng ủng hộ giả thuyết về kênh. Các tế bào thần kinh cảm giác nhạy cảm với nhiệt được khử cực Capsaicin để kích hoạt tính dễ bị kích thích và các thí nghiệm điện sinh lý trên các tế bào thần kinh được nuôi cấy cho thấy sự hoạt hóa của dòng điện không chọn lọc. Tương tự như vậy, các dòng điện hoạt hóa lạnh và tín hiệu canxi cũng được quan sát thấy trong các tế bào thần kinh được nuôi cấy. Tuy nhiên, các cơ chế khác đã được đề xuất đối với tính dễ bị kích thích do nhiệt độ, từ sự xáo trộn chung của các đặc tính của màng đến sự hoạt hóa hoặc ức chế nhiều kênh định mức điện thế hoặc các độ dẫn khác. Do đó, không rõ liệu các kênh ion nhạy cảm với nhiệt độ thực sự có tồn tại hay không.

Năm 1997, David Julius, Michael Caterina và các đồng nghiệp đã sử dụng nhân bản biểu hiện (expression cloning/nhân bản RNA & chụp Canxi) để xác định TRPV1, một kênh ion kích hoạt capsaicin và nhiệt. Kênh không chọn lọc này được kích hoạt bằng nhiệt với ngưỡng 43 ° C, tương tự như ngưỡng kích hoạt điện thế hoạt động trong tế bào thần kinh cảm giác và đối với cảm giác nhiệt độc hại trong các thí nghiệm tâm sinh lý. Các phân tích về động vật thiếu TRPV1 đã cho thấy vai trò quan trọng của TRPV1 trong cả việc phát hiện nhiệt cấp tính và quá mẫn cảm với nhiệt. Vì vậy, TRPV1 trở nên rất được quan tâm như một mục tiêu thuốc để điều trị đau và viêm.

TRPV1 là kênh đầu tiên trong số nhiều kênh TRP cảm ứng nhiệt được phòng thí nghiệm Julius và nhiều phòng thí nghiệm khác xác định. Thật vậy, David Julius đã tiếp tục xác định kênh ion lạnh và kích hoạt tinh dầu bạc hà, TRPM8, và thụ thể wasabi, TRPA1, cả hai đều đóng vai trò quan trọng trong cơn đau cấp tính và viêm. Gần đây nhất, Tiến sĩ. Julius và Yifan Cheng và các đồng nghiệp đã tạo ra các cấu trúc có độ phân giải cao của TRPV1 và TRPA1 các kênh ion, xác định các vùng được bảo tồn giữa các kênh TRP, cũng như các vùng mới cung cấp cho mỗi kênh các chức năng và vai trò độc đáo của chúng đối với đau và viêm. Quan trọng là, những cấu trúc này đóng vai trò như một lộ trình rất cần thiết cho việc thiết kế các loại thuốc mới để điều trị đau, ngứa và các rối loạn viêm khác liên quan đến các kênh này
…

STOP

ĐỪNG LÀM BÁC SĨ KHI…

  1. Đừng làm bác sĩ khi bạn muốn giàu sang bằng nghề này.
  2. Đừng làm bác sĩ khi bạn muốn có nhiều thời gian ở bên gia đình, bạn bè và những người thân yêu.
  3. Đừng làm bác sĩ khi bạn nghĩ bạn sẽ thay đổi được thế giới.
  4. Đừng làm bác sĩ khi bạn sợ mệt mỏi, sợ đối mặt với những ca bệnh bên bờ vực sinh tử.
  5. Đừng làm bác sĩ khi bạn không muốn bị ai đó oán trách khi mà đã cố gắng hết mình nhưng vẫn không thể cứu giúp được người khác.
  6. Đừng làm bác sĩ khi bạn cứ mơ về một màu áo bluose trắng tinh khôi, bởi vì có những lúc chiếc áo đó sẽ nhuốm màu từ những thứ mà bệnh nhân bạn tiếp cận.
  7. Đừng làm bác sĩ khi bạn nghĩ bạn sẽ cứu được tất cả mọi người. Sẽ có khi bạn cảm thấy bế tắc, thấy tuyệt vọng vì không thể chống lại được quy luật của tạo hóa.
  8. Đừng làm bác sĩ khi bạn chỉ muốn có một cái nghề. Nghề y hay bất kể ngành nghề gì khác, chỉ khi bạn thực sự tâm huyết thì mới có thể gắn bó lâu dài được, vượt qua được những khó khăn và áp lực do công việc đó tạo ra.
  9. Đừng làm bác sĩ khi bạn mới chỉ nhìn thấy những vị bác sĩ ở trên phim, trên báo, giỏi giang, phi thường. Bạn phải gặp trực tiếp người thực, việc thực, phải trải qua cảm giác “vỡ mộng” về cái nghề cao quý mà bạn đã từng mơ về nó rồi vẫn chấp nhận được để theo đuổi nói thì hãy theo đuổi.
  10. Đừng làm bác sĩ khi bạn chỉ muốn sống một cuộc đời yên bình, bởi bệnh viện chính là một xã hội thu nhỏ, nơi có đủ hỉ nộ ái ố, có những thứ tốt đẹp và những thứ không ra gì, có cả sự thảnh thơi lẫn bon chen vất vả. Cảm xúc của bạn có thể sẽ lên xuống thất thường theo những gì bạn được chứng kiến và những tháng ngày mà bạn sẽ phải trải qua.
    …
    NHƯNG BẠN VẪN CHỌN & NGÀY CÀNG ĐAM MÊ THÌ HÃY CỨ TIẾP TỤC

    NHẬT KÝ BÁC SĨ

My History

​1955 is born: Native in Vi Da village, Hue City / lived in Hanoi & Danang.
​1966 – 1970: Course 7 / Military School Nguyen Van Troi / Guilin China.
1970 – 1972: School Level 3 Nguyen Hue / Ha Dong Township.
1972 – 1978: Course 7 / Military Medical University / Ministry of Defense
1978 – 1985: Chief of Infirmary / High Command Region 3 / Navy
1985 – 2005: Dean of 17 Hospital / Region 5 / Ministry of Defence.​
2005 – 2015: Vice Director of 199 Hospital / Ministry of Public Security.​
​2015 – 2018: Vice Dean of Medicine Faculty / DTU / Danang / Vietnam.
2018 – present: Lecturer of DTU & DUMTP / Danang / Vietnam.

MY PASSIONS
I have two main passions:
– 1 is Photography to save moments of life
– 2 is Informatics to save the knowledge of all times.